Шар зурхайч М.Намсрайтай ярилцлаа.
-Шар зурхайн тоолол хэзээнээс эхэлсэн өв уламжлалтай юм бол. Үүсэл гарлаас нь хоёулаа ярилцлагаа эхлэх үү?
-Шарсан мах андахгүй шар зурхай гэдэг нь эрт цагаас эхэлсэн юм билээ. Яагаад ингэж хэлсэн бэ гэвэл баталгаатай эх сурвалж нь манай тооллын 800-гаад оны Мэргэн Тоньюкукын гэрэлт хөшөөний бичээсээс эхэлж байна. Түүнээс цааш 1206 он гэхэд их боловсронгуй болж, хуульчилсан. Түүхэн тооллоороо 800-гаад жилийн тэртээгээс тасалдсан, будилиантсан зүйл байхгүй. Монголчууд төрийнхөө тооллыг маш зөв авч явсан ард түмэн юм билээ. Социализмын үед малчны календарь, Сүнпамбын тооллыг оруулаад, Төв тоолол ороод ирэхээр жаахан будилаан гарсан. Цагаан сарын тоолол нь нэг сараар зөрдөг асуудал социализмын үед ч байсан юм билээ. Тиймээс 1990 оны тавдугаар сарын 9-нд би Зурхайн холбоог байгуулсан. Нинжбадгар гуай, Агваандондов гуай, Бирваагийн Батжаргал гэж эртний математикийн номыг зохиосон тэр сайхан хөгшчүүлийг дагаж, тэднээсээ суралцаж, Хаадынхаа тооллыг барьж “Шар зурхай” гэж нэрлэх нь зөв юм байна гээд нэрлэсэн. Чингис хааны тоолол юм болохоор “Чингис хааны Монгол шар зурхай” хэмээн нэрийдэж, өнөөдрийг хүртэл энэ тооллоо барьсаар явж байна.
-Тэгэхээр бид энэ жил хэдэн сарын хэдэнд Цагаан сарын шинийн 1-ний ёсоо хийх ёстой вэ?
-Монгол шар зурхайн тооллоор 2025 оны нэгдүгээр сарын 29-ний өдөр Цагаан сарын шинийн 1 тохиож байгаа.
Төвд тооллоор гуравдугаар сарын 1-нд гэж ярьж хөөрөөд явж байна. Энэ бол тооллын алдаа. Аль алинд нь эх сурвалж, үнэтэй ном судрууд байдаг. Хэн нь ч өөр өөрийнхөөрөө ярих эрх чөлөө ардчилсан засгийн үед бидэнд бий. Тийм болохоор өөрийнхөө үнэн гэж итгэсэн зүйлээ баримтлаад явна. Хамгийн гол нь ардчилсан засаг өөрийнхөө үнэн гэж итгэсэн зүйлд итгэлтэй яв гэдэг нийгэм юм байна.
-Ирэх жилийн өнгө таны зурхайд хэрхэн буусан бэ?
-Ирэх жилийн өнгө түүхэн талаасаа хүн болгоны мэддэг Эх орны дайн болсон нь 1941 оны могой жил байсан. 1917 оны Октябрын хувьсгал мөн л могой жил гарсан. Ингээд бодохоор дэлхийн түүхэндээ могой жил нэлээд хөдөлгөөнтэй, дайн байлдаантай байжээ. Одоо ч гэсэн Орос, Украин гээд ах дүүс хоорондоо алалцаад л байж байна.
Харин могой жилийн өгөөж нь манай монголын ард түмэнд их сайн байдаг юм билээ. Хүн бүр юу дуртайгаа хийх бүрэн боломжтой. Могой лусын амьтан. Тийм учраас байгаль дэлхий, эх орон, эх түүхээ зөв хадгалж, түүнийг нь зөв авч яваа тэр ард түмэн аз жаргалтай байна. Ач гуч, үр хүүхдүүд нь цог хийморьтой явдаг жил юм байна лээ.
-Луу жил дуусах гэж байна. Энэ жил ямар жил байв. Луу жилийн өнгө таны зурхайд хэрхэн бууж, ямар өнгөтэй жил өрнөв?
-Луу бол агуу том амьтан. Чихгүй амьтан гэж ярьдаг. Би луу жилийн онцлогийг тэр талаас нь хэлж байсан л даа. Үгэнд ордоггүй хүүхдийг чихгүй толгой гээд аав ээж нь загнаад байдаг шиг юу дуртайгаа хийгээд л, нэг зүг рүү чиглэсэн бол тэр чигээрээ алдалгүй яваад ирсэн. Луу жил манай монголын ард түмэнд байгаль цаг уурын талаасаа ч, улс төрийн талаасаа ч их өгөөжөө өгсөн сайхан жил болж өнгөрч байна.
-Төвд зурхайгаар шинийн 1 байхгүй гээд байгаа. Шар зурхайд яаж буусан бэ?
-Монгол шар зурхайд тооллын алдаа байдаггүй.
Сарны хэлбэрээ бариад л явна. Шинийн 2 гэхэд гараад харахад шинийн 2-ны сар гарчихсан л байдаг. Үүнийг би сар, нараар нь нотолж л байсан. Яагаад Монгол шар зурхай гэж байгаа вэ гэдгийн эх түүхийн үндсийг би түрүүн хэлсэн. Манай ард түмэн хэзээ ч буруу юм руу явдаггүй. Аль болох зөвийг, үнэнийг үр хүүхдүүддээ үлдээх юм сан гэж явдаг. Тийм л агуу их эрдэм билигтэй ард түмэн шүү дээ.
-Шар зурхайн тооллоор битүүлэг болон шинийн ёсоо яаж үйлдэх ёстой вэ?
-Нэгдүгээр сарын 28-ны өдөр анхны од түгэх үеэс битүүлгийн ёсоо үйлдэж эхэлнэ. Битүүлгийн ёсоо зөв үйлдэж эхлээд л маргааш өглөө нь ах эхэс дээдэстэйгээ, ах авгай нартайгаа мэнд хүндээ мэдээд, золголтоо хийгээд эхэлнэ. Үүнд буруу зүйл байхгүй. Гуравдугаар сарын 1-нд Цагаан сараа хийж байсан түүх манай ард түмэнд байхгүй. Тэгэхээр байгаль цаг уур нь ч хэлээд өгөх байх. Ер нь энэ тооллын алдааг хөдөө хотгүй бүгдээрээ мэдэж байна даа.
-Таныг ингээд өөрийн зөв гэснээ түмэнд түгээгээд, өөрийнхөө зөвд итгээд яриад явахаар олон хүмүүсээс дайралт ирэх үү?
-Хүн хэлэх үгээ хэлэлгүй яах вэ. Надаас ахмад настай хүн ч бай, долоон настай хүүхэд ч надад үг хэлсэн би түүнийг хүндэтгэлтэйгээр хүлээж авна. Түүнд эмзэглэж уурлаад байх зүйл байхгүй. Хүн өөрийнхөө зөв гэж итгэсэн зүйлийн төлөө үгээ хэлэхэд юу нь буруу гэж.
С.ОТГОНБАЯР
Иргэн
2025-01-07
Энэ хүний ярьж бгаа зөв өө.Хэзээ 3 сард цагаан сар хийж блаа.Хамаг юм гэсээд ээд хэцүүд лээ.Яана аа.Би л лав 1сарын 29 нд хийнэ ээ
2025-01-07
1-29zuvuu
2025-01-07
Чи хийхгүй юу. Төр засгаас том амьтан бэ. Төрөө л дагана даа. Тэгээд хаврын баяраа дүн өвлөөр хийнэ гэж юу бсан юм.
Ичинхорол Чулуунхүү
2025-01-07
1. Сарын 29 н нь яалтчгүй зөв бхаа 3.1 нд бол байгаль цаг уур нь таарахгүй бх
2025-01-07
1-29zuvuu
2025-01-07
1 сарын 29 зөвшүү
2025-01-07
1 сарын 29 зөвшүү
2025-01-07
ЯАСАН Ч ЯАЖ ТООЛСОН МАНЖ ХЯТАДТАЙ НЭГ ӨДӨР ШИНЭЛЭХГҮЙ ЭЭ
Дэлгэрцэцэг Огил
2025-01-07
Ноднин жил орой цагаан сараа хийсэн энэ жил арай эрт хийдэг жил нь таарч бгаа.тийм учир 1сарын 29 зөв гэж бодож бна
Bayarmaa
2025-01-07
Яахлаараа ингээд л Монголынх гэхээр л буруу, болохгүй, бүтэхгүй, гадных гэхлээрээ сайн болчихдог юм бэ? Өчнөөн жил л Төгсбуянтын зурхайгаар явж байгаа шүү дээ. Одоо энэ цагаан сар болохоор л маргадаг маргаанаа болимоор юм. Шар зурхай чинь Бээжингийн төвөөс тэг гортиг татаж байгаад хийдэг зурхай гээ биз дээ? Энэ л бидэнд дутааж байж гэнэ
Зочин
2025-01-07
Шар зурхайгаа барих нь зөвөө.
Өлзий
2025-01-07
Соц үед Монгол лам Сүмбэ хамба Ишбалжирын зохиосон Төгс буянт зурхайгаар л шинэлдэг байв.цагаан сарыг нэгдэлчидын баяр ,цаглабарыг малчдын календар гэдэг байв.Манжийн дарлалд байх үед тулгаж төрийн хэрэгээ явуулж байсан Бээжин зурхайг Чингис хааны шар зурхай.Хубилай хааны зурхай.Их хаадын зурхай энэ тэр гэж нэрлэж хүмүүсийн тархи толгой эргүүлэх нь ямар зорилготой хүн бэ.
2025-01-07
Яалтачгүй Хубилай хааны хятад шар зурхай хамаагүй нарийн төвөгтэй тооцоо тэгээд ч үргэлж битүү сартай д таардаг манайх бол тэрнээс нь жоохон зөрөх гэсэн бүдүүн бараг л тооцоо заавал битүү сар гэхгүй
....
2025-01-07
Buuz edr holdhimoo 3:1 nd
Монгол
2025-01-07
Төр засгаа л дагана шдээ .Хятад угсааны хүмүүс нь энэ өвгөнийг дагаж шинэлдэг байхаа. Бид чинь сайн ч муу ч төртэй улс.
2025-01-07
Яалтачгүй Намсрай гуайн зурхай бол жинхэнэ Монгол зурхай. Төвд зурхайгаар лам нар болон, монголын эсрэг хүмүүс тэмдэглэх нь зөв.
2025-01-07
Төгс буянтийн зурхай нь зурхайгаа алдсан гэж бодож байна.Чингисийн зурхайг хятад дагаад буруудаагүй сайн явж байгаа.ар монгол ингээд зурхайгаа алдваа хөөрхий гээд хятад хүн инээж байсан юм гэнэ лээ гэж нэг ам дамжсан яриа байдаг шүү.
2025-01-07
Ер нь бол одоо үеийн бүх юм буруу явж байгаа нь улам тодорхой болоод байгаа шүү.Хятадууд бол яав ч буруу зурхай дагах улс биш.хүрээ хийдэд шавилж байсан хөгшчүүл соц нийгмийн үед шал өөр сар өдөрт цагаан сараа хийгээд нууцаар золгодог байсан шүү.
2025-01-07
Аазийн орнуудаас ганцаараа зөрөөд солиороод байдаг нь ямар учиртай юм бол?шинийн нэгэнд хоёрны сар гарч байгаа шдээ. Одны тохиолго энэ тэр олон удаа зөрж байгаа шүү. Шинийн нэгнээ буруц хийчэхээр наадам найр хурим бүх юм буруу өдөр хийж байгаа гэдэгийн бодох цаг ирсэн шүү
2025-01-07
Төрийн зурхайчаа дагана гэж яриад байгаа сармагчингуудад хэлхэд МОНГОЛ ТӨР ийг маань энэ зурхай чинь шал буруу хөтлөөд байна.зөв байсан бол монгол өдийд арай ч ийм урагшгүй дорой байхгүй байсан байж магад.
Цэдэн - Иш Цэрэнбалжир
2025-01-07
Монгол шар зурхайг олж үзээд оноож тааруулж судлаад 30 - аад жил болжээ . Цаг агаарын ямар үзэгдэл хаана болох , осол гэмтэл хэдийд хаана тохиох , хүний анхаарах өдөр г,м маш нарийн зүйлс нь яг тохирдог . Энэ жил сарын зөрөө нь таарлаа , ирэх 3 ; 4 жил зөрөхгүй явна . Энэ үед нь ТӨР ЦЭГЦЭЛЖ АВААСАЙ . Төгсбуянт эхлээд өдөр хоногоо зөв тоолж баймаар , үүндээ тохируулаад зурхайгаа зурах ёстой баймаар .
Дорж
2025-01-07
Энэ хүмүүс бүгд хужаа нар юм аа даа заавал хужаагийн цагаан сартай цуг хийлгэх гээд бдаг чинь юу гэсэн үг вэ монголчууд хаврын сар өвлийг өнөтэй давлаа гэж цагаалга хийдэг бсан шүү цагаан сар ч биш малын баяр гэсэн үг хужаа нар минь цуг хийхгүй
Өндөр настан
2025-01-07
Зурхайг сайн мэдэхгүй. Засаг төр эрдэмтэн мэргэдээс ээ асуух биз. 1р сарыг өвлийн сүүл сар гэж бичиж байх юм . 2р сар нь ямар сар болсон бэ.
Өндөр настан
2025-01-07
Зурхайг сайн мэдэхгүй. Засаг төр эрдэмтэн мэргэдээс ээ асуух биз. 1р сарыг өвлийн сүүл сар гэж бичиж байх юм . 2р сар нь ямар сар болсон бэ.
2025-01-07
Чи хийхгүй юу. Төр засгаас том амьтан бэ. Төрөө л дагана даа. Тэгээд хаврын баяраа дүн өвлөөр хийнэ гэж юу бсан юм.
2025-01-08
зүгээр л энгийнээр бодоод үз дээ .? дэлхий эргэдгээрээ эргэж нар сар байдгаараа л байхад яагаад дундаас нь хоног өдөр сараараа алга болоод байх уу ? 1.29 бол яалт ч байхгүй зөв ! харин илүү сартай энэ тэр гээд байгаа улсд хэлхэд цаг агаарын байдал сунжирахыг хэлээд байгаа юм шд угнь.. Яанадаа та хэд
Зочин
2025-01-08
Зуны 6 сард цагаан сар болно гэвэл тэр үед нь л золгоно. 200 гаруй жил дарласан манжийн одоогийн Хятадын зурхайг үхэж байсан ч дагахгүй шүү. Хэдэн Хятадын эрлийзүүд 1 сард золгоод 3 сарын 1 нд биднийг золгохоор би Хятадын зурхайг дагаад золгочихсон гээд мэлийгээд сууж байх юм байна. Төр, түмэн олноосоо зөрөөд явах нь эрлийзүүдийн л бодол доо
Зочин
2025-01-08
ТӨГСБУЯНТ ХЭМЭЭХ ЗУРХАЙ БОЛ МАНЖУУД ЗОРИУДААР МОНГОЛЧУУДЫГ ХОРЛОХ ГЭСЭН МАНЖААС ЗОХИОЛОГСОН ЗУРХАЙГААР ОДОО БОЛТОЛ БАЙСААР БАЙГАА
2025-01-08
Энэнд маргах шаардлага байхгүй од мичдээ хараад л монголчууд цагаан сараа хийдэг байсан юм бхоо од мичдийн тохиолго нь 2-р сарын 28 3-сарын 1 тохиолго таарч бн гэсэн өвөл илүү сартай учраас 2025 оны 2-р сар Өвлийн илүү адаг сар эхлээд бгаа шүү
яяя
2025-01-08
Өөрөө хайрт хятадруугаа яваад шинэлвэл яасан юм бэ
Зочин
2025-01-08
Цагаан сар 3 сарын 1 нь зөв байхаа анхнаасаа л мөрдөж явсан зурхайгаа хөөж яах ёстой болов уу оройсох юу байхав зурхай тэгж л таарч байгаа бол яалт ч гүй 79 оны цагаан сар 2сарын 27 нд болж байсан ялгаагүй нөгөөдөр нь 3 сарын 1 тиймүү
Zochin
2025-01-08
Namsarai guain zurhai shuu