2025 оны хаврын чуулганаар хэлэлцсэн Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төсөл нь цаг үеийн нөхцөл байдал, нийгэм, эдийн засгийн олон талт шалтгаанаар гарсан бодлогын томоохон алхам болохыг УИХ-ын гишүүн Ж.Батжаргал тайлбарлав. Түүний хэлснээр энэ шийдвэр бол зүгээр нэг тариф бууруулах асуудал бус, олон жилийн турш хуримтлагдсан бодлогын алдаа, нийлүүлэлтийн доголдол, салбар хоорондын үл ойлголцлыг дэлгэн харуулсан үзэгдэл юм.

Гишүүний онцолсноор Монгол орны цаг уурын цас зудтай, хүнд нөхцөл байдал тэжээлийн хомсдолыг бий болгосон. Үүнтэй зэрэгцэн гурилын үнэ зохиомлоор хэт өссөн нь нийгэм даяар бухимдал төрүүлсэн. Энэ үед Засгийн газар импортын өрсөлдөөнийг нэмэгдүүлэх замаар үнэ тогтворжуулах зорилгоор гаалийн татварыг чөлөөлөх алхам хийсэн нь амьдралд мэдэгдэхүйц өөрчлөлт авчирсан гэж тэр үзэж байна.

“Импортын гаалийн албан татвар 5% байсан. Гэхдээ тэр 5%-ийг буулгаснаар баруун бүсийн гурилын үнэ 50% өссөн байсан нь бууж ирсэн. Энэ нь бодитоор тариф бус, нийлүүлэлтийн сүлжээнд асуудал байгаа гэдгийг харуулж өглөө.”

Олон жил маргалдсан тариаланчид болон гурил үйлдвэрлэгчдийн хооронд “бид үнэхээр буруу ойлголцож байжээ” гэх ухаарал үүссэн байж магадгүй хэмээн Ж.Батжаргал дүгнэв. Энэ нь хууль тогтоомжийн өөрчлөлт, төрийн оролцоо ямар үед, хэрхэн бодит ухаарал үүсгэдэг вэ гэдгийн тод жишээ боллоо.

Хууль батлагдсанаас хойш гарсан судалгаагаар гурилын үнэ улсын хэмжээнд дунджаар 8.7% буурсан байна. Зарим бүс нутгийн хувьд 11%-ийн бууралттай байсан бол зарим нь 3%-тай буурчээ. Энэ нь үнэ ямар байх боломжтойг, ямар үнэд төр нөлөөлж чадахыг харуулсан чухал дохио болж байна.

Гишүүний хөндсөн гол асуудал бол:

"Зэрэг газар тариалан сул хөгжсөн бүс нутгуудад гурил, гурилан бүтээгдэхүүний хэрэгцээг төр хэрхэн зохицуулах вэ?"

Тэрээр үүн дээр Хөдөө аж ахуйн яам бодлогын төвшин дээр тодорхой, ялгавартай стратеги баримтлах ёстойг санууллаа. Энэ бол ганц хууль батлах асуудал бус, үндэсний хүнсний тогтвортой байдал, нийлүүлэлтийн тогтолцооны шинэчлэл, өрсөлдөөний шударга орчин бүрдүүлэх гүнзгий бодлого шаардсан сорилт юм. Импортын гаалийн татвараас чөлөөлөх хуулийн цаад утга нь эдийн засгийн дархлаа, нийгмийн тэгш байдал, төрийн уян хатан бодлогын уулзвар дээр гарч ирсэн шийдэл юм. Гэхдээ энэ нь ганц удаагийн арга хэмжээ бус, цаашдын салбар хоорондын бодлогын шинэчлэлийн эхлэл байх ёстойг Ж.Батжаргал гишүүн онцоллоо.