-Ханш нээх өдрийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл хэлж өгөөч? 

-Энэ бол байгаль дэлхийтэй холбоотой ойлголт юм. Монгол жилийн дөрвөн улиралтай бол дорнын зурхайд улирал тус бүрийг зургаа хуваан, 24 улирлаар нарийвчлан авч үздэг. Тухайлбал, хаврын улирлыг хаврын урь орох, хур усны цаг, ичэгсэд хөдлөх, хаврын хугас дунд, гэгээн тунгалагийн өдөр буюу ханш нээх өдөр, тариалангийн хур буух улирал гэж хуваана. Үүний дотроос ханш нээх өдөр нь байгаль дэлхий сэрж, өвсний үндэс хөдлөн амь орно. Энгийнээр хэлбэл, газар шороо гүйцэд гэсэж, өвс ургамал ургах таатай нөхцөл бүрдэн, урин дулаан цаг ирлээ гэсэн үг.

-Энэ өдрүүдэд цээрлэх зүйл байдаг уу?

-Ханш нээх өдөр тийм цээр байдаггүй. Ер нь эдгээр өдрүүд нь ямар нэг онцгой зан үйлгүй, жирийн л нэг улирлын мөчлөг эхэлж байгаа өдөр.

-Зарим хүмүүсийн дунд энэ өдөр талийгаачийн газрыг эргэдэг гэх ойлголт байна. Энэ талаар ямар тайлбар өгөх вэ?

-Монгол ёс заншилд энэ өдөр бурхан болоочийн газраа эргэдэг заншил байхгүй. Ханш нээх гэдэг нь Хан ши гэсэн хятад үг. Хятад улс мөн л арга, билгийн тоололтой. Хааны тооллынхоо үеэс  газар тариалангийн улирал эхэллээ гэдгийг сануулж, зан үйл хийдэг байж. Тэр үед тариаланчид нь газар тариалангийн нутагтаа очиж, өөрсдийн өвгөдийн газрыг эргэдэг байж. Энэ бол манай ёс биш юм. Энэ талаар зурхайч Л.Тэрбиш гуай болон бусад учир мэдэх хүмүүс тодорхой ярьсан байдаг.

Монголчуудын хувьд эцгийн газарт гурван жил очдоггүй гэх мэтээр бурхан болоочоо нутаглуулсан газарт очиход нарын учиртай байдаг. Дээр үеэс эцэг, эхийн газрыг ямар үед тахидаг байв гэж авч үзэхээр үр хүүхдийнх нь амьдрал ахуй нийтдээ доройтох зэрэг онцгой үед нутаглуулсан газрын ойролцоох гол горхи, булаг шанд, уул овоог аргадан тахидаг. Өөрөөр хэлбэл, шарил дээр очих бус байгаль дэлхийгээ аргаддаг гэсэн үг.

-Энэ өдөр буян хураавал сайн байдаг гэсэн ойлголт байдаг шүү дээ? 

Бүх л өдөр буян нам хураахад сайн байдаг. Тийм ялгаатай өдөр гэж байхгүй шүү дээ. 

- Ханш нээх өдөртэй холбогдуулаад өнөөдөр Гандантэгчэнлин хийдэд ямар нэгэн үйл ажиллагаа байгаа юу? 

Би өмнө хэлсэн ханш нээх өдөр бол Монгол ёс бишээ. Тиймээс онцгойлсон үйл ажиллагаа гэж байхгүй. Харин сүсэгтэн олны тухайд энэ өдөр хийдийг зорих нь их байдаг.