Нэг асуулт байна? Монголд ажлаа хийгээд хоёр идэхгүй, хоосон хонохгүй амьдрах боломж хэр вэ? Зарим улсад амьдралын өртөг маш боломжийн тул огт ажил хийхгүй, эсвэл хагас цагаар ажиллаад “тансаг” амьдарчихдаг болсон. Мальта, Колумб, Мексик гэх мэт тэтгэвэртээ гараад оччихмоор улсууд байна. Тэгвэл энэ удаа өөрсдийн амьдрах зардлаа АНУ, ХБНГУ-тай харьцуулж үзье. Жич: Эл хоёр улсаас амьдралыг өртөг өндөр гэх шалтгаанаар иргэд нь дайжиж буй. 

2025 оны эхний улирлын байдлаар Монгол, Герман, АНУ-ын дундаж цалин дараах байдалтай байна:

Зарим өргөн хэрэглээний барааны үнэ (ТӨГРӨГ-р):

Эх сурвалжууд:

Монголын хувьд: E-mart, Номин, Good Price, Mercury зэрэг супермаркетуудын онлайн үнэ, мөн хэрэглэгчдийн нийтлэлүүд.

Германы хувьд: Numbeo, Statista, Lidl, Aldi, Rewe зэрэг сүлжээ дэлгүүрийн дундаж үнэ.

АНУ-ын хувьд: USDA, Numbeo, Walmart, Target, Kroger зэрэг дэлгүүрийн үнийн мэдээлэл.

Төгрөгт шилжүүлсэн үнэ нь тухайн бараа тухайн улсын дундаж үнээр 2025 оны 5-р сарын ханш (1 USD ≈ 3573₮, 1 EUR ≈ 4004₮) дээр үндэслэн тооцсон болно.

Барааны үнэ: Монголд өргөн хэрэглээний олон бүтээгдэхүүн гадаадын орнуудаас илүү үнэтэй байгаа нь импортын хамаарал, татвар, ложистикийн зардалтай холбоотой. iPhone, тос, мах зэрэг технологийн болон хүнсний гол бүтээгдэхүүнүүд Монголд илүү өндөр үнэтэй байна. Мэдээж татвар, нэмүү өртөг шингэсэн үнэ. 

Монголд ажил хийж, амгалан тайван амьдрах боломж зарим талаараа боломжтой ч хязгаарлагдмал нөхцөлтэй. Дундаж цалин дэлхийн хөгжингүй орнуудтай харьцуулахад мэдэгдэхүйц бага (Германы 1/6, АНУ-ын 1/7), харин амьдралын зардал — ялангуяа байрны түрээс, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн — цалинтай харьцуулахад маш өндөр түвшинд байна. Энэ нь импортын хамаарал, татвар, ложистик зэрэг хүчин зүйлсээс шалтгаалдаг.

Германд орлогоосоо байрны түрээст 30-35%-ийг зарцуулж байхад, Монголд энэ нь 60-100% болж байна. Энэ нь залуусын санхүүгийн хараат бус байдал, хуримтлал үүсгэх боломжид сөргөөр нөлөөлж байна. Үүний зэрэгцээ хөгжингүй орнуудад амьдралын өртөг харьцангуй боломжийн хотуудад ажилгүй ч "амьдрах" боломж нээлттэй байхад, Монголд ажилгүй бол үндсэн хэрэглээгээ хангах ч хэцүү хэвээр байна.

-Монголд ажлаа хийгээд амгалан тайван амьдрах боломж хэр вэ?

-Хэрэв та дундаж цалинтай, түрээсийн байртай, өргүй бол ажиллаж амьдрах боломж бий. Гэхдээ хуримтлал үүсгэх, үл хөдлөх хөрөнгөтэй болох, аялал зугаалга хийх зэрэг амьдралын чанарын үзүүлэлтүүд хэцүү. Амгалан амьдрахын тулд хос орлоготой байх, хэмнэлттэй амьдрах, эсвэл нэмэлт орлого (бизнес, фрийланс гэх мэт) олох шаардлага зайлшгүй бий.