Камбожийн олон арван гэр бүл 1996 онд Сиануквилл мужид нийтийн цэцэрлэгт хүрээлэн барихаар олгосон газруудыг буцааж өгөхийг шаардаж, 20 гаруй жилийн турш эсэргүүцлээ илэрхийлсээр ирсэн ч дараа нь эдгээр газруудыг хувийн хэвшилд худалдсан нь илэрсэн. Гадаадын хөрөнгө оруулагчдад зориулсан төсөл хөтөлбөрүүдийг бий болгож, тэдэнд онцгой эрхтэйгээр олгосон байна.
Төслийн хохирогчид эрх ашгаа хамгаалж, талуудын сэтгэлд нийцсэн шийдэлд хүрэх хүртлээ бүх хэлбэрээр эсэргүүцлээ үргэлжлүүлнэ гэдгээ мэдэгдэв. Тэд 104 орчим гэр бүл хохироод байгаа ч одоогийн байдлаар 24 өрх л нөхөн олговор авсан гэдгийг нэмж хэлэв. Хотын захиргаа үл хөдлөх хөрөнгийн талаар албан ёсны эсэргүүцэл гаргахаас сэргийлж байгааг хохирогчид хэлэв. 2007, 2008 онуудад тус аймаг баячуудын өмчлөлийн гэрчилгээг нууцаар гаргаж байжээ. Хятадын хөрөнгө оруулагчид шилжин ирснээр Сиануквилл хотын үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ дээд хэмжээнд хүрсэн гэж мэдээлж байна.
Хохирогч Хенг Ёонг: "Цэцэрлэгт хүрээлэн, амьтны хүрээлэн байгуулах газар маань төрд хэрэгтэй болохоос өмнө нутгийн засаг захиргаа бидэнд буцааж өмчлүүлнэ гэж хэлсэн. Гэвч тэд бидний өмч хөрөнгийг авсны дараа Засаг дарга Тайландын Бун Руонг группт газрын эрх олгосон. Хувьцааг авсны дараа тус компани хэсэг хэсгээрээ хуваагдан Пномпенд амьдардаг баян, хувийн хэвшлийнхэнд зарагдсан.
Бид 30 гаруй жил сэтгэл өвдөж амьдарч байна. Хун Сэн гуайгаас гуймаар байна, одоо энэ компани манай газар руу халдаж байгаа тул туслаач. Бид үхэх хүртлээ тэмцэнэ.
Бид 1987 оноос хойш энэ газрыг эзэмшиж байгаад 1993 онд газар нутгаасаа хөөгдөж, Тайландын Бун Руонг группийг бидэнд нөхөн олговор өгөлгүйгээр, бүр цэргийн хүчээр хүчээр нүүлгэсэн.
Зэвсэгт хүчин бидний эсрэг хамгийн харгис хэрцгий зүйлийг хийхийг би харсан. Улаан Кхмерүүд Камбожийн ард түмэнд хандсан шиг тэд бидэнд ханддаг. Ээж маань хүртэл хүнд өвчтэй байсан, түүнийг өршөөгөөгүй. 1996 онд 104 өрх хохирч байсан бол одоо 24 өрх л нөхөн олговор авч чадаагүй байна.
Үл хөдлөх хөрөнгө эзэмшүүлэхийг эсэргүүцэх бичиг гаргах нь дан ганц ард түмний оролцоо биш харин тосгоны дарга нар, коммунын дарга нар, кадастрын ажилтнууд, аймгуудын албан тушаалтнууд зэрэг төрийн албан хаагчдын оролцоотой байх хэрэгтэй.
2007, 2008 онд баячуудад өмчлөх эрхийн бичиг гаргаж, ядуучууд бидний хийсэн эсэргүүцлийн бичгийг ч тоохгүй, шалгахгүй, баячуудтай нууцаар хийсэн.
Хэрэв хүмүүс аливаа эд хөрөнгийн талаар эсэргүүцлийн бичиг гаргавал төрийн албан хаагчид өмчлөх эрхийн гэрчилгээ олгох эрхгүй тул шинээр өмчлөх эрхийн бичиг гаргахаас өмнө шийдвэр гартал хүлээх хэрэгтэй гэж Самдеч Хун Сен хэлсэн.
Ямар ч шийдэлгүй л бол би эсэргүүцлээ зогсоохгүй, үхэн үхтлээ эсэргүүцнэ. Би үхвэл хүүхдүүд маань яахыг би мэдэхгүй байна. Энэ миний өмч учраас надад айх зүйл алга учир нь би 30 гаруй жил шаргуу хөдөлмөрлөж бүтээсэн юм"
Хохирогч Хан Ченда: "Биднийг хүчирхийлсэн ч, хүчирхийлэлгүй идэвхтэй эсэргүүцлээ илэрхийлсээр байх болно. 1996 онд Преа Сианук мужийн Захирагчдын зөвлөлийн тушаалын дагуу аймгийн удирдлагууд биднийг газраас нүүлгэх арга хэмжээ авсан.
Унха Хов Самбат бол Тайландын Бун Рун группын төлөөлөгч бөгөөд намайг гурван хэрэгт шүүхэд өгсөн. Эхнийх нь хууль ёсны өмчлөгчийг хүчирхийлсэн хэргийн талаар намайг шүүхэд өгөх гэсэн боловч өмчлөх эрхийн гэрчилгээ нь хүчин төгөлдөр бус байсан тул би нэхэмжлэлээс татгалзсан. Ямартай ч бид өмчлөх эрхийн эсрэг нэхэмжлэл гаргасан. Шүүх түүнийг хууль ёсны оршин суугч гэдгийг хараахан мэдэгдээгүй байна"
Эх сурвалж: А24 мэдээний агентлаг
