Сүүлийн үед Монголчуудын гадаад руу чиглэсэн аяллын урсгал огцом нэмэгдэж, энэ нь улсын эдийн засагт тодорхой хэмжээнд дарамт учруулж буй талаар эдийн засагчид болон төрийн албаныхан онцолж байна. Өдөр бүр дунджаар 1,000 орчим иргэн гадаад руу аялж байгаа бөгөөд энэ нь нийтдээ нэг тэрбум ам.долларын урсгал гадагшаа чиглэхэд хүргэжээ.
Ам.долларын ханш яагаад өсөв?
Өнгөрсөн аравдугаар сараас хойш ам.долларын ханш тогтвортой өссөөр буйг валютын ченжүүд онцолж байна. "Найман шарга"-ын ченж хэлэхдээ, “Бид банкаас авч буй ханш дээр 50-60 төгрөг л нэмдэг. Одоо долларын үнэ өсч байгаа нь бидний буруу биш, ерөнхийдөө жил бүрийн энэ үед ам.долларын эрэлт нэмэгддэг” хэмээв.
Монголбанк ч мөн адил ам.долларын ханшийн өсөлт нь улирлын шинж чанартай гэж тайлбарлаж байгаа. Жил бүрийн шинэ жил, цагаан сар зэрэг томоохон баяруудын өмнө валютын эрэлт нэмэгдэж, ханш өсдөг. Гэвч энэ жилийн хувьд зөвхөн баяр ёслол бус, гадаад руу чиглэсэн аялал жуулчлал, автомашины импорт, уул уурхайн экспортыг саармагжуулсан байдал нь валютын урсгалд хүчтэй нөлөөлж байна.
Гадаад аялал ба валютын урсгал
Монгол Улсын Тэргүүн шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайд Л.Гантөмөрийн мэдээлснээр, “Монголчуудын гадаад руу аялах тоо хэт өссөн нь валютын ханшийн өсөлтөд томоохон нөлөө үзүүлж байна. Өдөр бүр 1,000 орчим хүн гадагшаа аялж, нэг тэрбум ам.долларыг гадагшлуулсан. Хэрэв энэ байдал үргэлжилбэл хэдэн ам.доллар байсан ч манай эдийн засагт тэсвэрлэхэд бэрх болно” гэв.
Өнгөрсөн жилүүдэд цар тахлын улмаас олон улсын аялал хязгаарлагдаж байсан ч хилийн хориг цуцлагдмагц монголчууд гадагшаа зорчих сонирхлоо илүүтэй илэрхийлж, аялал жуулчлалын урсгал огцом нэмэгджээ. Олонх нь аялал жуулчлалын зорилготойгоор гадаад руу гарч байгаа бол нөгөө хэсэг нь эмчилгээ, боловсрол, бизнесийн зорилгоор зорчиж байна.
Ам.долларын эрэлтийг нэмэгдүүлж буй бас нэг томоохон хүчин зүйл бол автомашины импорт. Засгийн газраас мэдээлснээр, урьдчилгаагүй зээл олголт нэмэгдсэнээр автомашины импорт хэт ихэссэн байна. Үүний улмаас ам.доллар гадагш урсаж, улсын валютын нөөцөд дарамт учруулжээ.
Монголбанкны мэдээлснээр, улсын валютын нөөц 4.9 тэрбум ам.доллар байгаа бөгөөд энэ нь таван сарын импортын хэрэгцээг хангах хэмжээтэй. Гэхдээ валютын орох урсгал буурсантай холбоотойгоор нөөц багасах эрсдэлтэйг анхааруулж байна.
Төв банк, Засгийн газар хамтран валютын урсгалыг зохицуулах арга хэмжээ авахаар төлөвлөж буй. Тухайлбал, Монголбанк импортыг тодорхой хэмжээнд хязгаарлах бодлого боловсруулж, Засгийн газарт танилцуулахаар болжээ.
Гадаад аяллын хязгаарлалт, импортын зохицуулалт зэрэг арга хэмжээнүүд валютын ханшийг тогтворжуулахад нөлөөлж чадах эсэх нь тодорхойгүй. Гэхдээ тодорхой нэг шийдэлд хүрэхгүй бол ам.долларын ханш цаашид ч өсөх хандлагатай байгааг эдийн засагчид анхааруулсаар байна.
Монголчуудын гадаад руу аялах сонирхол нэмэгдэж буй нь хувь хүний сонголт боловч энэ нь эдийн засагт тодорхой сөрөг нөлөө үзүүлж байна. Валютын гадагш чиглэсэн урсгалыг зохицуулж, экспортын орлогыг нэмэгдүүлэхгүй бол ам.долларын ханш цаашид ч өсөх магадлал өндөр. Эдийн засагчид энэ асуудалд анхаарал хандуулж, урт хугацааны бодлого боловсруулах шаардлагатайг онцолж байна.
